Aðalfundur Leiðsagnar 2022 var haldinn í gær. Meðal efnis var kosning stjórnar, en kjósa þurfti tvo aðalmenn og fjóra varamenn í stjórn. Harpa Björnsdóttir var endurkosin sem aðalmaður og Leifur Björnsson kemur inn sem nýr aðalmaður. Varamenn eru Gunnsteinn Ólafsson, Guðný Margrét Emilsdóttir, Hallfríður Þórarinsdóttir og Pétur Gunnarsson. Listi yfir félaga í ráðum og fastanefndum verður birtur hér á heimasíðunni innan tíðar. Hér fyrir neðan er skýrsla félagsstjórnar um störf félagsins á liðnu starfsári þar sem formaður fór yfir áhersluatriði og það sem hæst bar á síðasta starfsári.

Skýrsla félagsstjórnar um störf félagsins á liðnu starfsári

Frá því núverandi stjórn tók við hafa skipst á skin og skúrir í greininni,samfélaginu og heiminum eins og við vitum öll. Ástæðuna vitum við öll, farsóttin COVID19 og sóttvarnaraðgerðir stjórnvalda, bæði hér heima og erlendis, eldgosið á Reykjanesskaga og nú síðasta árás Rússa á Úkraínu. Allt  hefur þetta áhrif á ferðavilja fólks, enda er greinin afar viðkvæmt eins og við vitum.

Síðasta sumar reyndist skárra en margir þorðu að vona en óvissan var mikil og erfitt fyrir ferðaþjónustufyrirtæki að gera áætlanir. Ekki bætti harður og erfiður vetur úr skák og ég hef heyrt það og þekki af eigin raun að sjaldan eða aldrei hefur þurft að endurskipuleggja ferðir eins oft með stuttum fyrirvara vegna ófærðar og óveðurs. Þannig hefur sannarlega reynt á okkur öll sem ásamt bílstjórum berum ábyrgð á öryggi farþeganna, en sem betur fer slapp þetta stórslysalaust. Um áramótin virtist allt líta vel út, en svo kom fram nýtt afbrigði kórónaveirunnar sem setti strik í reikninginn en það hefur sem betur fer reynst vera fremur milt og nú virðist sumarið og næstu misseri líta vel út og bjart framundan, jafnvel svo að stefnir í skort á mannafla í ferðaþjónustunni, þar á meðal á leiðsögumönnum. Við okkur blasir nefnilega sú staðreynd að þegar pestin skall á og fótunum var skyndilega kippt undar lífsviðurværi okkar áttuðu margir vanir og faglegir leiðsögumenn sig á því hversu ótraust og illa launað leiðsögumannsstarfið er og fengu sér tryggari og betur launaða vinnu.

Einn fylgifiskur slíkrar stöðu er að ferðaþjónustufyrirtækin eru farin að ráða nánast hvern sem er til leiðsögustarfa. Við höfum undanfarnar vikur fengið sífellt fleiri tilkynningar um að þar sé því miður ekki farið að kjarasamningum. Viðbrögð Leiðsagnar og Kjaranefndar félagsins undir forystu Snorra Steins Sigurðssonar, formanns kjaranefndar, eru þau að ganga mun betur eftir kærumálum sem þessum heldur en gert hefur verið undanfarin ár og leita til þess aðstoðar sérfróðra lögmanna, auk þess sem við höfum notið liðsinnis VR, ASÍ og fleiri samherja. Þessi stefna er þegar farin að bera árangur sem sést á því að nokkur fyrirtæki sem hafa verið nokkuð ósvífin undanfarin ár eru farin að óska eftir fundi með félaginu að fyrra bragði og vilja koma sínum málum á hreint gagnvart félögum Leiðsagnar. Sem dæmi má nefna að nýverið var fundað með ónefndu ferðaþjónustufyrirtæki vegna afar losaralegra ráðningarsamninga og meints launastuldar. Á fundinum voru málin rædd af hreinskiptni og fyrirtækið lofar bót og betrun Annar slíkur fundur með öðru fyrirtæki var haldinn nú í  dag að frumkvæði þess. Á þessu og fleiru sést að ferðaþjónustufyrirtækin er farin að taka Leiðsögn af meiri alvöru en áður, vilja vanda sig og fara að samningum og það er sannarlega fagnaðarefni. Vonandi verður það til þess að fyrrgreind fyrirtæki og fleiri átti sig á því að Leiðsögn mun gæta hagsmuna félagsmanna sinna af fullri hörku og að kjarabrot og launaþjófnaður verða ekki liðin framar.

Stjórn Leiðsagnar hefur fundað reglulega, um það bil á þriggja vikna fresti eins og sjá má í fundargerðum á vef félagsins. Það hefur unnið að framfara- og hagsmunamálum félagsmanna, m.a. með því að auka gagnsæi og efla og bæta samskipti innan félags sem utan og sinna aukinni upplýsingagjöf, meðal annars með reglulegum pistlum sem sendir hafa verið félagsmönnum og birtir á vef félagins. Auk þess hef ég sem formaður birt nokkrar greinar í blöðum til að minna á mikilvægi okkar leiðsögumanna sem framlínufólks í ferðaþjónustunni og fengið mikil og góð viðbrögð við þeim, meðal annars frá ráðherra ferðamála, Lilju D. Alfreðsdóttur. Í framhaldi af þeirri grein áttum við Harpa Björnsdóttir, ritari félagsins, mjög góðan fund með ráðherra og nú á næstunni er fyrirhugaður fundur með fulltrúum ráðuneytisins um efni sem lengi hefur verið baráttumál okkar leiðsögumanna: lögvernd starfheitisins. Eins og þið vitið hefur gengið á ýmsu með það mál undanfarin ár og áratugi, en vonandi er það loks að komast í gott horf og með samstarfi okkar leiðsögumanna og samtakamætti tekst það vonandi. Einnig má geta þess að ráðherra óskaði eftir að funda reglulega með fulltrúum Leiðsagnar um málefni leiðsögumanna og verður fyrsti fundurinn þess efnis ákveðinn á næstunni. Sem sagt, mjög jákvæður og góður fundur sem styrkir tengsl Leiðsagnar við yfirvöld og verður vonandi til að efla hagmuni okkar, ekki veitir af.

 
Í ljósi óvissu og sveiflna í greininni og þar af leiðandi í tekjum félagsins hefur verið haldið þétt og skipulega utanum fjármál félagsins síðasta ár og eru þau nú í góðu horfi þrátt fyrir nokkuð tekjutap síðastliðin tvö ár vegna pestarinnar. Ársreikningar síðasta árs hafa verið endurskoðaðir og samþykktir af endurskoðunarmönnum reikninga og voru settir inn á innri vef félagsins til kynningar í síðustu viku. Þeir verða kynntir nú á eftir og vonandi samþykktir fljótt og vel hér á aðalfundinum. Ég vil þakka bókara félagsins, Sonju Kjartansdóttur, endurskoðendum reikninga, Bergi Álfþórssyni og Snorra Ingasyni og stjórninni fyrir mjög vönduð vinnubrögð við frágang þeirra. Skýr og skiljanlegur lagarammi er öllum félögum nauðsynlegur.

Starfshópur um breytingar á lögum félagsins hóf störf síðastliðið haust rétt eins og ákveðið var á síðasta aðalfundi. Hann skipaði formaður, fulltrúi Fagdeildarinnar, formaður Kjaranefndar auk tveggja fulltrúa Trúnaðarráði og tveggja frá stjórn. Guðný Margrét Emilsdóttir, Harpa Björnsdóttir, Indriði Þorláksson, Ingibjörg Gunnarsdóttir, Snorri Steinn Sigurðsson og Steinunn Harðardóttir. Mér telst til að hópurinn hafi hist átta sinnum og liggur afrakstur þeirra miklu vinnu undir stjórn Indriða H. Þorlákssonar nú fyrir. Hann var kynntur á félagsfundi þann 5. apríl síðastliðinn og var í kjölfarið settur inn á vef félagsins til frekari kynningar. Ég vona að þið hafið náð að kynna ykkur þær en þær verða lögum samkvæmt lagðar fram til umræðu hér á fundinum og vonandi samþykktar. Mér er til efs að svo myndarlega og tímanlega hafi áður verið staðið að lagabreytingum innan Leiðsagnar, en það er í anda þess gagnsæis og þeirrar upplýsingamiðlunar sem núverandi stjórn hefur haft að leiðarljósi. Ég vil þakka þessum góða hópi mjög góða vinnu sem Indriði stýrði af mikilli hind,

Félagið skipaði í haust fulltrúa sinn í starfshóp Menntamálastofnunar um menntun leiðsögumanna, en fulltrúi félagsins er Guðný Margrét Emilsdóttir. Vinnan við það hefur nokkuð tafist, meðal annars vegna átaka og breytinga innan Menntamálastofnunar, en mun nú vera komin á gott skrið. Þessu tengt hefur nú þráðurinn verið tekinn upp í mikilvægu verkefni, svokallað raunfærnimat, og er vinnan við raunfærnimatið er hafin að nýju í samstarfi við Iðuna, fræðslusetur.

Unnið hefur verið skipulega að því að efla og styrkja tengslin við ýmsa aðila sem skipta leiðsögumenn miklu máli, svo sem Slysavarnafélagið Landsbjörg, Almannavarnir og Samtök ferðaþjónustunnar, verkalýðsfélagið Báruna vegna aukins vinnustaðaeftirlits auk þess sem rætt hefur verið við Félag fjallaleiðsögumanna um nánara samstarf og samvinnu. Þar skiptir miklu máli að gagnkvæmt traust ríki milli leiðsögumanna og þessara aðila, þannig náum við enn betur því markmiði sem hlýtur ævinlega að vera leiðarljós okkar: styrkja okkur faglega og þjóna farþegum okkar enn betur.

Innra starf félagsins og þjónusta við félagsmenn er einn af lykilþáttum starfseminnar og það er í sífelldri þróun. Þrennt hefur borið hæst. Starfshlutfall okkar frábæra starfsmanns á skrifstofunni, Ragnheiðar Ármannsdóttur, hefur verið hækkað úr hálfu starfi í sjötíu og fimm prósent starf, sem þýðir aukna þjónustu af hálfu félagsins, einkum á sviði kjaramála.

Launareiknivél var sett inn á innri vef félagsins nú í febrúar og hana geta félagsmenn nýtt sér til að ganga úr skugga um að laun og launatengd gjöld séu rétt reiknuð, hvort sem fólk starfar sem launþegar eða verktakar.

Útbúið hefur verið kerfi til að tengja saman félagavefinn og mínar síður þannig að hægt er að sækja um í sjóði félagsins með rafrænum hætti. Þannig verða allar umsóknir skilvirkari og eins auðveldar það alla umsýslu með þeim. Í framhaldinu er ef til vill hægt að gera afgreiðslu vissra umsókna allt að því sjálfvirka. Ennfremur er verið að fara yfir meðferð, varðveislu og eyðingu gagna varðandi sjóðina og endurbæta alla verkferla hvað það varðar sem var löngu tímabært.

Langþráð félagatal er nú komið á lokastig en talsvert hefur verið kallað eftir því undanfarið. Þar geta ferðaþjónustufyrirtæki leitað að leiðsögumönnum út frá ýmsum forsendum og þar með orðið til þess að enn fleiri verkefni bjóðast.

Loks má nefna að verið er að útbúa rafræn skilríki fyrir félagsmenn, en þau eru gagnleg til ýmissa hluta svo sem til að fá afslátt hjá ýmsum fyrirtækjum sem veita félagsmönnum í Leiðsögn afslátt af vörum og þjónustu. Innan skamms verða sendir út tölvupóstar  til félagsmanna með link þar sem hægt er að hlaða niður skírteininu í símann sinn.

Eitt af verkefnum síðustu mánaða var að endurskoða og uppfæra siðareglur Leiðsagnar. Þær sem í gildi voru voru frá árinu 1999, eða rúmlega tuttugu ára, og því var löngu tímabært að endurskoða þær, ekki síst í ljósi mikillar umræðu um kynferðislegt áreiti í samfélaginu. Það er æ algengara að félög og stofnanir setji sér siðareglur og þær eru vitaskuld ekki hugsaðar sem einhver refsivöndur heldur sem viðmið sem okkur er öllum er hollt að hafa hugföst. Stjórnin vann þetta í sameiningu en við Harpa Björnsdóttir héldum utan um vinnuna, auk þess sem leituðum við liðsinnis Páls Ragnars Þorsteinssonar heimspekings hjá Siðfræðistofnun HÍ, en hann er sérfræðingur í þessu efni, hefur oft komið að slíkri vinnu og kom með margar gagnlegar ábendingar. Siðareglurnar voru kynntar á félagsfundinum 5 apríl og voru einnig settar inn á innri vef félagsins til kynningar.

Sjúkrasjóður Leiðsagnar hélt 6 fundi árið 2021. Þar af voru 4 fundir eftir að ný stjórn tók við í júní 2021. Það sem af er ári 2022 hefur verið haldinn einn fundur. Upphæðir úthlutana í hinum ýmsu flokkum má sjá í Ársreikningi Sjúkrasjóðs. Verið er að gera tryggingastærðfræðilega úttekt á Sjúkrasjóði Leiðsagnar. Stjórn Endurmenntunarsjóðs Leiðsagnar hefur fundað eins og lög kveða á um (í haust og í gær, og raunar á tveimur aukafundum) og afgreitt fjölda umsókna, en meðal þeirra sem varða félagsmenn alla er að veitt hefur verið fé til Fræðslunefndar sem hefur boðið upp á nokkra örfyrirlestra um ýmis áhugaverð efni í samvinnu við Endurmenntun Háskóla Íslands.

Tvær breytingar urðu í stjórninni á árinu. Júlíus Freyr Theodórsson meðstjórnandi sagði af sér s.l. sumar sökum anna. Í október tilkynnti Jakob S. Jónsson, ritari félagsins afsögn sína vegna trúnaðarbrests, skipti svo um skoðun en í byrjun desember stjórn og trúnaðarráði aftur að hann hefði af persónulegum ástæðum ákveðið að segja sig frá öllum trúnaðarstörfum á vegum Leiðsagnar. Ég vil fyrir hönd félagsins þakka þeim báðum mjög gott samstarf og óska þeim alls hins besta.

Við fögnum fimmtugsafmæli Leiðsagnar á þessu ári, en það var stofnað árið 1972. Vinna er þegar farin af stað undir til að fagna því með ýmsu móti sem verður tilkynnt innan tíðar, en allar tillögur og ábendingar frá félagsmönnum eru vel þegnar. Meðal hugmynda er að útnefna heiðursfélaga þann 6. júní og vera með ráðstefnu og móttöku í kjölfar hennar í haust.

Traust á okkur leiðsögumönnum, og þar með félaginu okkar út á við, byggist náttúrulega fyrst og fremst á því hvernig við innum störf okkar af hendi. Nú á tímum fjöl- og samfélagsmiðla skiptir jákvæð umfjöllun líka miklu máli. Þess vegna hef ég reynt að vekja athygli á mikilvægi leiðsögumannsins í greinum og viðtölum í fjölmiðlum, m.a. í tengslum við Alþjóðadag leiðsögumanna þann 21. febrúar síðastliðinn.

Í félagi eins og Leiðsögn þurfum við leiðsögumenn líka að geta treyst hvert öðru. Því miður virðist nokkur misbrestur hafa verið á því undanfarin ár. Þess vegna höfum við sem nú erum í forystu félagsins lagt kapp á að efla traust til félagsins, bæði inn á við og út á við. Varðandi fyrri þáttinn má til dæmis nefna að við höfum unnið markvisst að því að bæta verkferla og utanumhald gagna sem varða starfsemi félagsins og sjóða þess og gætt vel að fjárhags félagsins á þessum viðkvæmu tímum í ferðaþjónustunni.

Kæru leiðsögumenn. Ég segi fyrir mig að starf leiðsögumannsins er eitt það allra skemmtilegasta sem ég hef unnið. Þjóna farþegunum okkar, fræða þá um söguna, sýna þeim landið og uppskera ómælt þakklæti fólks sem er komið hingað upp á hjara veraldar í frí. Styrkur félags eins og Leiðsagnar felst í því að við leiðsögumenn erum með ólíkan og fjölbreyttan bakgrunn. Með því að taka saman höndum og vinna að sameiginlegum hagsmunum, vera vakandi og rækta okkur sjálf og efla faglega mun okkur vel farnast. Það er vor í lofti eftir harðan og erfiðan vetur og full ástæða fyrir okkur að horfa keik og bjartsýn fram á veginn, slóðann, stíginn eða hvert sem leiðir ykkar kunna að liggja á næstu misserum.

Ég vil að lokum þakka öllu því góða fólki sem hefur lagt ómældan tíma og vinnu í þágu félagsins frá síðasta aðalfundi. Það er langt í frá sjálfsagt að bæta slíkri vinnu ofan á stundum langan vinnudag og fyrir það er ég og við í stjórninni afar þakklát.

f.h. stjórnar Leiðsagnar
Friðrik Rafnsson
Formaður

Reykjavik 26.4.2022